نفقه زن بعد از ترک منزل
یکی از مهمترین دعاوی که زوجین در دادگاه ها اقامه میکنند، دعوی عدم تمیکن از سوی زوجه و ترک منزل توسط زن است که از شرایط دریافت نفقه نیز میباشد. به استناد قانون مدنی، زن موظف است که از شوهر خود تمکین کند. به همین مناسبت، در صورتی که زن زندگی مشترک را بدون رضایت همسر و یا مجوز قانونی ترک کند، مرد میتواند در دادگاه دادخواست الزام به تمکین او را مطرح نماید.
ترک منزل توسط زن
گاهی بنا به دلایل مختلف یکی از زوجین اقدام به ترک منزل نموده و به تبع آن امکان ایفای وظایف زناشویی وجود نخواهد داشت. این مساله مخصوصا در مورد خانم ها که قانونا موظف به تمکین از شوهر هستند، تبعات و عواقب حقوقی مهمی را به وجود خواهد آورد. به لحاظ قانونی زن در مقابل تمکین از شوهر، مستحق دریافت نفقه است.
یکی از مهم ترین مصادیق تمکین زن از شوهر، تحت عنوان لزوم سکونت زن در محل اقامت زوج میباشد که بر اساس آن، زن باید در همان منزلی که شوهر انتخاب کرده، سکونت کند مگر اینکه توافقی برخلاف آن صورت گرفته باشد و در هر صورت بدون اجازه شوهر جز در موارد خاص نباید از منزل خارج نشود تا تمکین حاصل شود.
اگر زن بدون داشتن دلیل قانونی و مشروع ترک منزل کند به دلیل وقوع نشوز دیگر نمیتواند نفقه دریافت کند؛ حتی اگر زوجه در خانه پدر و مادر خودش زندگی کند باز هم نفقه ای به او تعلق نمیگیرد.
پس اگر زن بدون توجه به وظیفه قانونی خود منزل مشترک را بدون وجود یکی از مجوزات قانونی و شرعی رها کند و در جایی غیر از محل اقامت شوهر سکونت کند، اقدام او ترک خانه یا ترک منزل زوجه بدون اذن نامیده میشود و آثار حقوقی و احکام خاصی را به دنبال دارد.
![خروج بدون اجازه زن از منزل]()
مواردی که زن بدون اجازه همسر میتواند از منزل خارج شود
یکی از قوانین ازدواج، حکم خروج زن از منزل با اذن یا بدون اجازه و اذن همسر است. حکم کلی در این مسئله اجازه زن از همسر است، اما بر اساس فتوای علمای معاصر، زن در مسائلی مثل تحصیل معارف اعتقادی، فراگیری وظایف شرعی الزامی، معالجه بیماری، فرار از ضررهای جانی،مالی و حیثیتی، انجام واجبات عینی که متوقف بر خروج از منزل است مانند حج و … نیاز به اذن شوهر ندارد.
با این حال، در قانون مواردی پیش بینی شده که طبق آن زن میتواند از تمکین در مقابل شوهر خودداری نموده و همچنان حق دریافت نفقه داشته باشد. از لحاظ قانونی خروج زن به میزان متعارف و برای رفع نیازهای عادی روحی و جسمی از منزل مشترک بلامانع است.
قانون برای ترک خانه بدون اذن همسر توسط زن، استثنائاتی قائل شده که ترک منزل در این موارد، عدم تمکین و نشوز محسوب نمیشود و سبب محرومیت زن از نفقه نخواهد شد. از جمله این موارد:
۱-خروج از منزل برای امور درمانی به تشخیص پزشک معالج، لذا اگر زن بیمار باشد و مداوای او به تشخصی پزشک ضروری باشد خروج او از منزل موجب نشوز و قطع نفقه نخواهد شد
۲-خروج از خانه برای انجام واجبات شرعی و دینی مانند حج و …
۳-سکونت در منزلی دیگر به دلیل ترس از ضرر و زیان مالی، بدنی یا حیثیتی، یعنی اگر زن در محل زندگی مشترک در معرض خطر باشد میتواند منزل را بدون اجازه همسر ترک کند و مرد باید همچنان نفقه بپردازد.
طبق قانون، در این مورد زن مجاز است که منزل جدا اختیار کند و تا زمانی که امکان بازگشت به منزل را نداشته باشد، مرد مکلف است نفقه را پرداخت کند.
با توجه به مطالب گفته شده از آنجا که از موارد تمکین، اطاعت از شوهر میباشد سکونت در منزل مشترک میباشد در این مورد سوالی مطرح میشود مبنی بر اینکه که
اگر زن بدون اذن شوهر منزل را ترک کند آیا باز هم نفقه به او تعلق میگیرد؟
در پاسخ باید گفت از شرایط پرداخت نفقه، تمکین از شوهر میباشد و از جمله موارد تمکین؛ عدم ترک منزل و سکونت در منزل مشترک با مرد است که البته این منزل باید مناسب با شان زوجه باشد. البته در صورتی که زندگی با مرد، ضرر مالی یا بدنی و… را متوجه زن نکند. با وجود تمام این شرایط اگر زن منزل شوهر را بدون اجازه او ترک کند، ناشزه محسوب میشود و دیگر نمیتواند مطالبه نفقه داشته باشد چرا که زن با نشوز و عدم تمکین بدون دلیل موجه دیگر استحقاق نفقه را ندارد تا اقدام به مطالبه آن نماید.
اما اگر مسکنی که مرد آماده کرده بلحاظ شرایط، مناسب حال زن نباشد و بودن در آن منزل احتمال ضرر و زیان به جسم و جان یا روح و روان و آبروی زوجه به همراه داشته باشد، خروج زن از منزل حتی بدون اجازه شوهر «نشوز» و نافرمانی محسوب نمیشود و نفقه تا زمان برطرف شدن خوف ضرر به زن تعلق میگیرد و بر عهده مرد میباشد.
بنابراین در صورت تامین امنیت، زن باید در منزلی که همسرش انتخاب کرده، زندگی کند مگر اینکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد. اما در غیر این صورت و با وجودخطر برای زن او میتواند مسکن جداگانه اختیار کند و در صورت ثابت شدن احتمال ضرر در دادگاه، تا زمانی که زن معذور از بازگشت به منزل است نفقه زن برعهده شوهر است و دادگاه حکم به بازگشت او نمیدهد.
آثار و تبعات ترک منزل توسط زن بدون اجازه شوهر
در جامعه امروزی یکی از مشکلاتی که خانواده ها فر اوان با آن درگیر هستند، نافرمانی زن و مرد نسبت به یکدیگر میباشد که در اصطلاح حقوقی به آن شقاق میگویند.
یکی از این موارد نافرمانی، ترک منزل توسط زن میباشد ترک منزل زن مفهومی حقوقی است که آثار و پیامدهای خاصی را برای زنان در خانواده به دنبال دارد.
پیامد اول، آن است که به دلیل عدم تمکین زن، حق مطالبه نفقه توسط زن از بین میرود و مرد دیگر الزام و تعهدی بابت پرداخت نفقه به زوجه نخواهد داشت. البته ترک منزل از سوی زن حتما باید توسط مرد با مدارک کافی ثابت شود.
پیامد دوم اینکه مرد به سبب عدم تمکین زن میتواند دادخواست طلاق بدهد. اگر زن بدون اجازه همسر منزل را ترک کند، از آنجا که ترک منزل بدون اذن همسر و بدون دلیل موجه، یکی از مصادیق عدم تمکین است، شوهر میتواند به دادگاه مراجعه کند و الزام زن به تمکین را مطالبه کند.
اگر با بررسی ادله مرد، دادگاه ادعای عدم تمکین را درست تشخیص دهد و حکم قطعی محکومیت زن را صادر کند، نفقه به زن تعلق نمیگیرد و حتی مرد میتواند از حکم محکومیت زن برای طرح دعاوی دیگر مانند دعوی طلاق یا کسب اجازه تجدید فراش استفاده کند.
هرچند در این حالت نفقه به زن تعلق نمیگیرید ولی این امر سبب محرومیت او از مهریه نمیشود و همچنان مهریه بر گردن شوهر میباشد اما سایر حقوق به زن تعلق نمیگیرد.
پیامد سوم، در مورد امکان ازدواج مجدد مرد است. اگر ترک منزل زن در دادگاه ثابت شود، مرد میتواند به دلیل نشوز زن و عسر و حرج ناشی از تجرد، با طی مراحل قانونی و تقدیم دادخواست به دادگاه، امکان اجازه ازدواج مجدد را دریافت کند.
و اثر دیگر ترک منزل از جانب زن، آن است که اگر زوج بخواهد برای طلاق اقدام کند و عدم تمکین یا ترک منزل توسط زن به اثبات رسیده باشد، دیگر حکم به تقسیم و تصنیف اموال مرد صادر نمیشود.
ترک منزل توسط زن جرم است؟
مطابق قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند، سکونت داشته باشد. البته استثنائاتی وجود دارد که ذکر شد. ترک منزل یکی از موارد رایج عدم تمکین است.
هرگاه زن به وظایف خود عمل نکند، شوهر میتواند به دادگاه مراجعه کند، و الزام زن را به تمکین بخواهد. بنابراین اگر زن دلیل موجهی برای عدم تمکین داشته باشد، حق او نسبت به نفقه از بین نخواهد رفت. حال این سوال مطرح میشود که آیا ترک منزل توسط زوجه حکم جزایی به همراه خواهد داشت؟
به این معنا که آیا ترک خانه توسط زن جرم است و زن را به جرم ترک منزل میتوان تحت تعقیب کیفری قرار داد؟ در پاسخ، باید گفت ترک کردن خانه توسط زن جرم محسوب نمیشود.
لذا اگرچه ترک کردن خانه آثار حقوقی همچون نشوز زوجه و محرومیت از دریافت نفقه را در پی دارد و به مرد امکان دریافت اجازه تجدید فراش از دادگاه میدهد، اما مرد نمیتواند زن را به جرم ترک منزل مجازات کند چرا که ترک منزل جرم نیست و پیامدهای کیفری نیز ندارد.