صدور شناسنامه
شناسنامه یکی از اسناد هویتی و نشان دهنده سابقه افراد است که سازمان ثبت احوال کشور وظیفه دارد آن را برای هر شهروند ایرانی صادر کند. شناسنامه اولین سند رسمی هویتی یک انسان بعد از تولد است. مهمترین احوال شخصیه در شناسنامه ثبت میشود. روزانه در بسیاری امور همچون مراجعه به بانک، داشتن شناسنامه لازم و ضروری است. همچنین برای شرکت در انتخابات، داشتن شناسنامه از الزامات است.
این سند با وجود کارت ملی هوشمند همچنان ارزش حقوقی و عملی خود را حفظ کرده است. طبق تعریف قانون ایران شناسنامه یک سند رسمی است. یعنی سندی است که مامور ثبت احوال طبق مقررات قانونی آن را تنظیم نموده است.
اطلاعات شناسنامه
مطابق قانون اصلاح ثبت احوال کشور جلد و صفحه اول شناسنامه مزین به آرم جمهوری اسلامی ایران است. هر شناسنامه باید حاوی این اطلاعات باشد:
اطلاعات مربوط به صاحب سند که شامل؛
- نام و نام خانوادگی صاحب شناسنامه
- جنسیت صاحب شناسنامه
- عکس اسکن شده صاحب شناسنامه
- اثر انگشت صاحب شناسنامه
- شماره شناسنامه و در شناسنامه های جدید کد ملی هم ثبت میشود.
- همچنین شامل تاریخ تولد که به ترتیب روز، ماه و سال در هجری شمسی و هجری قمری نوشته میشود.
- محل تولد: شهرستان، بخش، دهستان (شهر/روستا)
- نام پدر و نام مادر
- -شماره شناسنامه یا کارت ملی پدر و مادر
- -محل تولد پدر و مادر
- محل مخصوص ثبت ازدواج و طلاق و مشخصات همسر که شامل؛
- نام فرزندان و مشخصات آنها
- وفات صاحب شناسنامه
اطلاعات مربوط به سند که شامل؛
- شماره مسلسل و سری مخصوص شناسنامه
- تاریخ تنظیم سند به ترتیب روز؛ ماه و سال در هجری شمسی
- محل تنظیم سند به ترتیب حوزه، شهرستان، بخش، دهستان (شهر/روستا) در آن درج میشود.
- نام و نام خانوادگی مأمور تنظیم‌کننده سند؛ امضاء مأمور صدور و مهر اداره
- محل توضیحات مثلا تغییر نام
- -محل مخصوص ضرب مهرهای اضطراری مانند مهر انتخابات
ضرب مهر
بر اساس قانون صرفا این نهادها مجاز به ضرب مهر روی شناسنامه اشخاص هستند:
- سازمان ثبت احوال کشور
- دفاتر اسناد رسمی ازدواج و طلاق
- نمایندگیهای دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور
- اداره تشخیص هویت نیروی انتظامی
- پلیس بین الملل
اداره کل انتخابات وزارت کشور
حذف نام همسر از شناسنامه
اگر طلاق در دوران عقد واقع شده باشد و باکره بودن زن طبق درستور قانون ثابت شود، حذف نام مرد از شناسنامه زن ممکن است والا این امکان وجود ندارد مگر اینکه دادگاه صالح حکم به حذف نام مرد از شناسنامه بدهد. دادگاه در صورت احراز ضرورت به حذف نام همسر سابق حکم خواهد داد. هر طلاق و ازدواجی که در محضر واقع شود، در شناسنامه اشخاص ثبت میشود و به ثبت احوال ارسال میشود تا در سند اصلی اشخاص ثبت شود، و بعد از آن دیگر امکان تغییر سند اصلی وجود ندارد حتی در صورتی که بر اساس حکم دادگاه تغییری در آن صورت بگیرد به شکل توضیح در سند اصلی ثبت میشود. بنابراین از آنجا که ازدواج اشخاص قبلا در سند اصلی هویتی آنها در ثبت احوال ثبت شده، امکان حذف آن امر وجود ندارد به همین دلیل اگر شخصی ادعا کند که میتواند آن را تغییر دهد ادعای کذب مطرح کرده است. البته لازم به ذکر است که هر شخصی میتواند از سازمان ثبت احوال تقاضای گواهی تجرد نمابد. در این گواهی .وضعیت فرد از لحاظ تاهل و تجرد یا متارکه درج می شود.
ابطال شناسنامه
شناسنامه در دو صورت باطل میشود، یکی ترک تابعیت ایران و در حالت دیگر با فوت یک نفر.
تعویض شناسنامه
طبق اعلام سازمان ثبت احوال کشور تعویض شناسنامه در هریک از شرایط زیر امکان پذیر است:
۱-تعویض شناسنامه های نمونه قدیم دراجرای قانون ثبت احوال، به دو صورت: با ارائه شناسنامه نمونه قدیم و بدون ارائه شناسنامه نمونه قدیم.
۲-تعویض شناسنامه های جدید که مستعمل شده اند.
۳-تعویض شناسنامه ناشی از اجرای احکام صادره از محاکم دادگستری، تصمیمات متخذه هیات های حل اختلاف، آرای صادره از کمیسیون های تشخیص سن یا مصوبات نام خانوادگی.
۴-تجدید شناسنامه پس از رسیدن فرد به سن ۳۰ سالگی جهت تعویض عکس.
۵–تعویض شناسنامه پس از رسیدن فرد به ۱۵ سال تمام
چه اشخاصی میتوانند اقدام به تعویض شناسنامه نمایند؟
این اشخاص می توانند با مراجعه به دفاتر پیشخوان سراسر کشور، درخواست تعویض شناسنامه و اخذ شناسنامه جدید نمایند:
- اشخاص ۱۸ سال به بالا
- افراد کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند
- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از ۱۸ سال
- مادر تا زمانی که در قید زوجیت پدر طفل باشد با ارائه شناسنامه خود
- سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستندکه سمت او احراز گردیده باشد.
مدارک مورد نیاز جهت تعویض شناسنامه
جهت تعویض شناسنامه مستعمل و دریافت شناسنامه جدید این مدارک باید ارائه شود:
-اصل شناسنامه
-سه قطعه عکس ۴×۳ تمام رخ جدید (برای اشخاص ۱۵ سال به بالا)
-پرداخت هزینه متعلقه طبق تعرفه جاری، چنانچه شناسنامه ای که جهت تعویض ارائه میشود فاقد عکس باشد ارائه اصل و تصویر مدارک معتبر عکسدار از قبیل (گذرنامه، کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت، گواهینامه رانندگی، کارنامه عکسدار دوره های تحصیلی راهنمایی به بالا، معرفی نامه عکسدار محصلین از سوی مدرسه ای که مشغول تحصیل میباشند یا کارت شناسایی عکسدار کارکنان دوایر دولتی با ذکر مشخصات سجلی) الزامی است. ضمنا پس از تطبیق اصل و تصویرمدارک معتبر یاد شده، اصل مدرک مسترد میگردد.
چنانچه صاحب شناسنامه فاقد هر یک از مدارک مذکور در بند ۴ باشد از طریق معرفی وی به نیروی انتظامی، درخواست تأیید عکس خواهد شد. کارمندان دولت و یا کسبه (با جواز کسب) میتوانند نسبت به تایید هویت در پشت عکس های دارنده شناسنامه اقدام نمایند.
ضمنا درخواست تعویض شناسنامه در غیر از محل صدور شناسنامه بلامانع است که در این گونه موارد پس از تنظیم درخواست و آن به اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه) نسبت به تعویض و تحویل آن اقدام خواهد شد.
مدارک تعویض شناسنامه
افراد جهت تعویض شناسنامه مستعمل خود و دریافت شناسنامه جدید باید این مدارک را ارائه دهد:
۱-اصل شناسنامه.
۲-سه قطعه عکس ۴×۳ تمام رخ جدید (برای اشخاص ۱۵ سال به بالا)
۳-پرداخت هزینه مطابق تعرفه
۴-چنانچه شناسنامه ای که جهت تعویض ارائه می شود فاقد عکس باشد ارائه اصل و تصویر مدارک معتبر عکسدار مانند گذرنامه، کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت، گواهینامه رانندگی ، کارنامه عکسدار دوره های تحصیلی راهنمایی به بالا، معرفی نامه عکسدار محصلین از سوی مدرسه ای که مشغول تحصیل میباشند یا کارت شناسایی عکسدار کارکنان دولتی با ذکر مشخصات سجلی الزامی است. همچنین پس از تطبیق اصل و تصویر مدارک معتبر یاد شده، اصل مدرک مسترد میشود.
۵-چنانچه صاحب شناسنامه فاقد هر کدام از مدارک مذکور در بند ۴ باشد از طریق معرفی او به نیروی انتظامی، درخواست تأیید عکس خواهد شد.
۶-کارمندان دولت و یا کسبه (با جواز کسب) می توانند نسبت به تایید هویت در ظهر عکسهای دارنده شناسنامه اقدام نمایند.
۷-تعرفه خدمات که در سایت سازمان ثبت احوال مشخص شده است. https://www.sabteahval.ir
جهت تعویض شناسنامه باید به دفاتر پیشخوان مراجعه شود، البته درخواست تعویض شناسنامه در غیر از محل صدور شناسنامه بلامانع است که در این موارد بعد از تنظیم درخواست در اداره ذیربط یعنی همان اداره محل صدور شناسنامه نسبت به تعویض و تحویل آن اقدام خواهد شد.
چند نکته در رابطه با شناسنامه
- شناسنامه سند هویتی مهمی است که بیان کننده خصوصیات هویتی میباشد بنابراین باید در حفظ و نگهداری آن دقت شود.
- هرنوع تغییر، تحریف و ایجاد تغییرات در محتویات و اطلاعات شناسنامه جرم و قابل تعقیب و مجازات است.
- مشخصات شناسنامه باید به خاطر سپرده شود تا در صورت مفقودی راحت تر بتوان برای دریافت المثنی اقدام نمود.
- ودیعه نهادن و ودیعه گرفتن شناسنامه مجاز نیست.
- افراد باید دقت داشته باشند، چه زمانی که برای خودشان شناسنامه المثنی یا عکس دار میگیرند و چه زمانی که برای فرزندشان شناسنامه میگیرند، صحت مندرجات آن را چک کنند.
- از آنجا که صدور مجدد شناسنامه، محدودیت قانونی دارد و امکان دارد زمانبر و هیزنه بردار باشد، باید سعی در حفظ و نگهداری آن باشد.
- تغییر در شناسنامه توسط هر یک از نهادهای مجاز قانونی، قابل تعقیب و مجازات است.
شناسنامه المثنی
در صورتی که شناسنامه مفقود شود مانند این است که شخص وجود ندارد و فرد بدون شناسنامه موجودیتی ندارد. علاوه بر این برای بسیاری امور اداری و اعمال حقوقی و شخصی نیاز به شناسنامه است بنابراین اگر شناسنامه مفقود شده باشد میتوان برای دریافت شناسنامه المثنی اقدام نمود.
با توجه به اعلام سازمان ثبت اسناد هرکدام از این اشخاص می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال سراسر کشور نسبت به تنظیم درخواست صدور شناسنامه المثنی به لحاظ فقدان یا از بین رفتن آن اقدام نمایند:
- اشخاص ۱۸ سال به بالا .
- افراد کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند .
- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از ۱۸ سال .
- مادر تا زمانی که در قید زوجیت پدرصاحب شناسنامه ( فرد کمتر از ۱۸ سال ) باشد با ارائه شناسنامه خود .
- سرپرست قانونی ( قیم ، امین ، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد .
مدارک مورد نیاز برای شناسنامه المثنی
مدارک مورد نیاز برای درخواست صدور مجدد شناسنامه مفقود شده عبارتند از:
۱-دریافت فرم اظهارنامه از سامانه سازمان ثبت اسناد و یا از ادارات ثبت احوال
۲-تکمیل فرم اظهارنامه
۳-دو قطعه عکس ۴×۳ تمام رخ جدید با درج نام، نام خانوادگی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد و محل صدور در پشت عکس برای اشخاص ۱۵ سال به بالا
۴-اصل و تصویر مدارک عکسدار از قبیل گذرنامه ، کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت، گواهینامه رانندگی، کارنامه عکسدار دوره های تحصیلی راهنمایی به بالا ، معرفی نامه عکسدار محصلین از سوی مدرسه ای که مشغول تحصیل می باشند یا کارت شناسایی عکسدار کارکنان دوائر دولتی با ذکر مشخصات سجلی الزامی است.
همچنین بعد از تطبیق اصل و تصویر مدارک معتبر یاد شده اصل مدارک بازگردانده میشود. چنانچه صاحب شناسنامه فاقد هرکدام از مدارک مذکور در بند ۴ باشد از طریق معرفی او به نیروی انتظامی، درخواست تأیید عکس خواهد شد.
اصل و تصویر سند ازدواج و طلاق (حسب مورد) وشناسنامه فرزندان درصورت تاهل و بعد از تطبیق، اصل مدرک بازگردانده میشود.
۶-فیش بانکی طبق تعرفه مصوب. اگر شناسنامه برای دومین بار یا سومین بار مفقود شده باشد مبلغ طبق تعرفه به حساب مربوط واریز شود.
۷-اصل و تصویر مدرک معتبر عکسدار از قبیل کارت شناسائی ملی، گذرنامه، گواهینامه رانندگی، مدارک تحصیلی برای افراد بالای ۱۵ سال
۸-سه قطعه عکس سه در چهار جدید با زمینه سفید برای افراد بالای ۱۵ سال
۹-تصاویر شناسنامه همسر و فرزندان به همراه شماره ملی
۱۰-اصل وتصویر سند ازدواج برای افراد متأهل
۱۱-تکمیل فرم درخواست شناسنامه
۱۲-تکمیل فرم گزارش مفقود شدن شناسنامه
۱۳-تکمیل پاکت پستی ویژه خدمات الکترونیک هویت ملی.
نحوه تنظیم درخواست در خصوص اشخاص فاقد شناسنامه
طبق دستورالعمل ماده ۴۵ قانون ثبت احوال، در بند «الف»، اصطلاح فاقدین شناسنامه به افراد بالای ۱۸ سالی گفته میشود که ادعا دارند ایرانی هستند و تا زمان مراجعه به ثبت احوال به هر دلیل برای آنها شناسنامه تنظیم نگردیده است و این افراد با اشخاص مشکوک التابعه متفاوت هستند.
مراحل رسیدگی به درخواست اشخاص فاقد شناسنامه طبق این ماده به این شرح می باشد:
۱-متقاضی با تسلیم یک برگ شهادت نامه مصدق حاوی مشخصات خود، والدین و فاقد شناسنامه بودن و داشتن تابعیت ایرانی که لااقل به امضاء ۳ شاهد رسیده باشد و ۱۲ قطعه عکس (۴×۳) تنظیم سند سجلی و صدور شناسنامه را درخواست میکند.
تبصره ۱- امضاء لااقل ۲ نفر از شاهدان شهادت نامه باید در شهرها به گواهی دفترخانه اسناد رسمی و در بخشها و روستاها به تأیید مرجع انتظامی محل برسد.
تبصره ۲- در مورد افرادی که تحت حمایت مؤسسات عام المنفعه هستند، گواهی آن مؤسسه، ملاک پذیرش درخواست خواهد بود.
تبصره ۳- عکسها باید همانند و تمام رخ بوده و با قیافه و سن متقاضی به هنگام مراجعه مطابقت داشته باشد
۲- علاوه بر مدارک مندرج در بند ۱ متقاضی باید حکم احراز نسب یا گواهی حصروراثت و یا اقرارنامه رسمی (موضوع ماده ۱۲۷۳ قانون مدنی) حسب مورد ارائه نماید
۳- نماینده یا مأمور ثبت احوال باید علل عدم مراجعه به ثبت احوال جهت دریافت شناسنامه را از متقاضی سئوال و برگ درخواست (موضوع بند ۵) را به امضاء و یا اثرانگشت متقاضی برساند
۴- نماینده یا مأمور ثبت احوال با طرح پرسشهای لازم، شناختی را که با توجه به قیافه ظاهری، لهجه و اصطلاحات بکار برده شده و سایر امارات و قرائن نسبت به هویت متقاضی بدست می آورد همراه با نظر خود در پرسشنامه درج نماید.
۵- برگ درخواست صدور شناسنامه ویژه افراد فاقد شناسنامه از لحاظ موارد مندرج در آن و مشخصات کامل ابوین، خواهران و برادران و در صورت لزوم سایر منسوبین تکمیل میگردد.
تبصره- محل تولد متقاضی فاقد شناسنامه باید استعلام و دقیقا در نمونه شماره یک درج گردد
۶- در مورد اشخاصی که به موجب حکم محکمه رشید شناخته شده اند بدون رعایت محدودیت سنی (۱۸ سال تمام) از نمونه شماره یک استفاده خواهد شد.
۷-در صورت ارائه شناسنامه والدین و برادران و خواهران، پس از تأیید اصالت و احراز تعلق آنها تصویر شناسنامه های ارائه شده و یا رونوشت اسناد آنان ضمیمه برگ درخواست میگردد و اصل شناسنامه باز گردانده میشود.
اخذ وکیل متخصص شناسنامه و تابعیت
با توجه به پیچیدگی بحث و تخصصی بودن آن ممکن است اگر شخص بدون داشتن اطلاعات لازم و تخصص در این امر اقدام به انجام این فرآیند نماید و در نتیجه به هدف مطلوب خود دست نیابد بدین منظور وکیل متخصص در امور تابعیت و شناسنامه میتواند فرآیند تمامی اقدامات فوق را تسریع و تسهیل بخشیده و به بهترین نحو راهنمایی دهد.
بسیار مفید بود. ممنونم
سپاس از شما